Vanuit het kabinet kwam in mei het officiële bericht dat vanaf 2026 bij vervanging van de traditionele volledig gasgestookte cv-installatie in iedere woning minstens een hybride warmtepomp moet terugkomen, uitzonderingen daargelaten. Voor veel woning- en gebouweigenaren en vaklui is de zoektocht naar een warmtepompsysteem nu echt begonnen.
Een warmtepomp werkt op elektriciteit en verwarmt op een duurzame manier woningen en gebouwen. Er wordt met de warmtepomp warmte uit de bron (lucht, grondwater of bodem) onttrokken. Een warmtepomp heeft in de meeste gevallen een binnen- én buitenunit. Er zijn ook fabrikanten die warmtepompen verkopen met enkel een binnenunit. Een doorsnee binnenunit van een warmtepompsysteem is ongeveer even zo groot als een traditionele cv-ketel.
Het is vaak een hele zoektocht om erachter te komen welke warmtepompen er zijn en welke goed past bij een specifieke situatie. Er is online veel te vinden, maar de informatie is vaak gefragmenteerd en fabrikanten beschrijven in de regel alleen hun éigen warmtepompoplossingen. Daarom hieronder een overzicht van de meest toegepaste warmtepompen en de werking ervan.
Hybride warmtepomp
Over een aantal jaren wordt de hybride warmtepomp de standaard als het gaat om vervanging van een oude cv-installatie. Laten we daarom het spits afbijten met dit systeem. Met een hybride warmtepompsysteem is een woning voor een groot deel van het jaar goed te verwarmen op elektriciteit. Wordt het te koud, dan stookt een ‘gewone’ cv-ketel bij om de warmtevraag aan te kunnen. Bij afname van warm tapwater slaat de cv-ketel eveneens aan. Er bestaan echter systemen waarbij de warmtepomp ook een deel van het tapwater verwarmt. Een hybride warmtepomp is een combinatie van een warmtepomp en een cv-ketel.
De warmtepomp in een hybride warmtepompsysteem is doorgaans een luchtwarmtepomp met een buitenunit. Deze warmtepomp gebruikt de buitenlucht als bron. Met een hybride warmtepomp ben je niet geheel van het gas af, maar is er wel een aanzienlijke gasbesparing te realiseren. Grote voordeel van dit systeem is dat de warmtepomp naast de cv-ketel en in bijna iedere woning kan worden geplaatst. Een lage temperatuurafgiftesysteem zoals vloerverwarming is niet nodig. Oudere radiatoren kunnen dus gewoon blijven hangen.
Lucht/water warmtepomp
Een lucht/water warmtepomp onttrekt warmte uit de lucht. Dat kan gewoon de omgevingslucht in de woning zijn, maar ook de ventilatie- of buitenlucht. Via het koudemiddel wordt in de binnenunit de warmte afgegeven aan het tapwatersysteem en het water in het gesloten circuit van de (lage temperatuur) radiatoren of vloerverwarming. Met dit type warmtepomp lukt het om ook in de koude wintermaanden warmte te winnen uit lucht.
Afbeelding: De S735-7 ventilatielucht/water warmtepomp van Nibe.
Een buitenunit is nodig als de warmtepomp de buitenlucht als warmtebron gebruikt. In woningen met mechanische ventilatie is de variant die ventilatielucht gebruikt aantrekkelijk. Mechanische ventilatie zorgt ervoor dat warme lucht wordt afgevoerd en frisse lucht wordt aangezogen. Eigenlijk heel inefficiënt als je kijkt naar energieverbruik. Door een ventilatielucht warmtepomp te plaatsen op de plek van de ventilatiebox, wordt een groot deel van de warmte weer hergebruikt om de woning te verwarmen.
Monoblock- en split-uitvoering
Lucht/water-warmtepompen komen in zowel ‘monoblock’-, als ‘split’-uitvoering. Bij een monoblock zit het gehele koelcircuit in de buitenunit verwerkt. Dat wil zeggen dat de leidingen van buiten naar binnen direct verwarmd water in de woning brengen. Split-uitvoeringen hebben een buiten- en binnenunit. De leidingen zijn dan gevuld met koudemiddel. Split-units zijn kleiner dan monoblock’s. Met een monoblock warmtepomp wordt wél ruimte bespaard binnen in de woning. Ook de hybride luchtwarmtepomp is er in split en monoblock.
Afbeelding: De Innova 2.0 Rinnova Ceiling 40 lucht/lucht warmtepomp
Lucht/lucht warmtepomp
Een lucht/lucht warmtepomp haalt zijn warmte uit de buitenlucht met een buitenunit. Via het koudemiddel wordt de warmte naar de binnenunit getransporteerd van waaruit het meteen de woning of het gebouw wordt ingebracht. Er wordt dus niet verwarmd met radiatoren of vloerverwarming, maar met blowerunits. Dit warmtepompsysteem kan in principe altijd energie uit de buitenlucht onttrekken, behalve bij extreem koud weer. Dan moet er wel worden bijverwarmd.
Nadeel van een lucht/lucht warmtepomp is dat er in het vertrek een luchtstroom ontstaat die kan aanvoelen als hinderlijke tocht. Een lucht/lucht warmtepomp kan in de warme zomermaanden ook worden gebruikt als airconditioning. Dit specifieke systeem wordt vaak toegepast in kleinere kantoren en hotelkamers waar vaak niet langere tijd achter elkaar verwarmd of gekoeld hoeft te worden. Het systeem verwarmt geen (tap)water.
Afbeelding: Bodem/water warmtepomp Bosch Compress 6000 LWM
Bodem/water warmtepomp
Geen buitenunit aan de gevel of op dak, maar een gesloten buizencircuit in de bodem als warmtewisselaar. Dat is hoe een bodem/water warmtepomp aan zijn warmte komt. De buizen worden doorgaans verticaal in de bodem geplaatst, maar horizontaal in de ondiepe grond kan ook. Het medium dat door het gesloten buizencircuit loopt neemt warmte op uit de bodem. De binnenunit zorgt er vervolgens voor dat met de opgenomen energie water wordt opgewarmd en de woning kan worden verwarmd middels lage temperatuurradiatoren en/of vloerverwarming. Grote plus is dat deze warmtepomp in de zomer ook goed kan koelen.
Het plaatsen van het ondergrondse buizencircuit is een flinke klus. Ligt er eigen grond rond de woning, dan kan een bodem/water warmtepomp worden geplaatst. Op dit moment worden bodem/water warmtepompsystemen vooral toegepast bij nieuwbouwwoningen. Overigens dient dit systeem niet te worden verward met een aardwarmtesysteem (geothermie). Om te kunnen profiteren van aardwarmte moet tot wel honderden meters diep worden geboord. Aardwarmte is pas interessant als het op grote schaal wordt toegepast. Bijvoorbeeld als er kassen en complete woonwijken mee worden verwarmd.
Water/water warmtepomp
Grondwater is de bron voor de water/water warmtepomp. Voor dit systeem is het nodig om twee diepe gaten te boren voor het aan- en afvoeren van grondwater. De diepte van deze putten varieert tussen de 25 en 150 meter, afhankelijk van hoe diep het grondwater zit. Het warmtepompsysteem onttrekt warmte uit het opgepompte grondwater. Het afgekoelde grondwater gaat daarna via de retourleiding terug de grond in. Met de gewonnen warmte kan tapwater en de woning worden verwarmd met lage temperatuurradiatoren en/of vloerverwarming. De installatie zit deels onder de grond.
De warmte- en koelteafname moet wel in balans zijn om de grondwaterbron niet te verstoren. Dat betekent dat het systeem in de zomer moet koelen om de warmte-energie in het grondwater weer aan te vullen voor de winter. Voor het aanboren van grondwater is een vergunning nodig. Het boren van de twee putten kost veel tijd en geld. Daarom wordt de water/water warmtepomp in principe alleen toegepast als er een groot bedrijfsgebouw of meerdere woningen tegelijk moeten worden verwarmd. Een water/water warmtepomp werkt ook als oppervlaktewater wordt gebruikt voor warmtewisseling. Dat kan als de woning of het gebouw nabij een rivier, kanaal of meer gesitueerd is.
Wat kost een gemiddeld warmtepompsysteem?
Hybride warmtepomp: tussen de 4.000 en 6.000 euro*
Lucht/water warmtepomp: tussen 7.500 en 12.500 euro*
Lucht/lucht warmtepomp: tussen 4.000 en 15.000 euro (sterk afhankelijk van aantal blowerunits)*
Bodem/water warmtepomp: tussen de 13.500 en 25.000 euro*
Water/water warmtepomp: tussen 15.000 en 25.000 euro*
*Bovenstaande prijsranges zijn indicatief. Per fabrikant/installateur kunnen prijzen sterk verschillen of nog hoger zijn dan hierboven aangegeven.
