Een prefab lichtstraat waarin daglicht, kunstlicht, zonwering, ventilatie en duurzame energie in één keer wordt geregeld. Dat is het product waar Hak4t Groep aan werkt. Deze fabrikant van duurzame lichtoplossingen uit Dedemsvaart heeft inmiddels een eerste versie geplaatst bij Textielservice Moderna in Hardenberg. De veertien prefab elementen konden daar in nog geen uur worden geïnstalleerd.
Marc Hakvoort van de Hak4t Groep uit Dedemsvaart wil de lichtstraat doorontwikkelen en werkt daarom aan een ‘slimme prefab (ver)lichtstraat’, die dus meerdere functies verenigt. Het product wordt modulair geprefabriceerd en vervolgens in één keer op het dak gezet. Prefabricage van lichtstraten van deze grootte is niet gebruikelijk. Volgens Hakvoort levert het grote voordelen op.
Versnelling van bouwproces
“We hebben veertien prefab slimme lichtstraten van circa 5 x 2,20 meter geleverd aan Moderna. We maken deze prefab elementen op de werkbreedte van de dakplaten. Je kunt het dak dus gewoon dichtleggen en op de plek van één of meerdere dakplaten een prefab lichtstraat plaatsen. Die schiet of bout je eenvoudig vast. De totale hijs- en installatietijd voor dit project kwamen samen uit op slechts circa vijftig minuten.”
Hakvoort vervogt: “Maar de winst voor het bouwproces is nog veel groter. Het dak is namelijk gelijk helemaal dicht, waardoor er minder regenwater naar binnen komt én het gelijk doorvalveilig is. Normaliter moet na het aanbrengen van de dakplaten eerst de dakdekker komen en worden pas als laatste de lichtstraten aangebracht. Tot die tijd moeten de netten eronder blijven hangen. Nu kunnen ze heel snel weg, zodat bijvoorbeeld de sprinklerinstallateur gelijk aan het werk kan.”
Integrale lichtoplossing
Prefabricage is daarmee volgens Hakvoort eigenlijk lonend voor iedere lichtstraat. Maar prefabricage is niet het enige waar het bedrijf uit Dedemsvaart naar streeft bij de verbetering van het product lichtstraat: “We willen toe naar een integrale lichtoplossing, waarbij we daglicht, kunstlicht, zonwering, ventilatie en zelfs energie combineren in één modulair product. Daarbij kiezen we voor een goed geïsoleerde vrijdragende opstand, zodat eronder geen stalen draagprofielen nodig zijn voor extra verstijving. De opstand maken we uit twee delen, zodat je de kunststof lichtstraat zelf aan het eind van zijn levensduur gemakkelijk kunt vervangen, terwijl de basisdakopstand op zijn plek blijft. Naar de stand van de techniek kun je de oude dan refurbishen of vernieuwen.”
Afbeelding: De installatie nam nog geen uur in beslag.
Intelligente lichtaansturing
De prefab lichtstraten bij Moderna zijn de eerste voorbeelden van een dergelijke aanpak. “Alleen hebben we daar het kunstlicht nog niet in de lichtstraat geïntegreerd. Op verzoek van Moderna hebben we het kunstlicht in een losse carré rondom de lichtstraten gemonteerd, zoals we eerder ook gedaan hadden. Dit betrof namelijk een uitbreiding en Moderna wilde hetzelfde beeld als in de hal uit 2014. Wel is het kunstlicht optimaal geïntegreerd met het daglicht. Elke armatuur heeft daarvoor zijn eigen intelligente aansturing, zodat die altijd maximaal afgestemd is op de hoeveelheid daglicht. Dat geeft niet alleen een heel egale lichtbeleving, maar bespaart ook nog eens energie ten opzichte van een centraal geregeld systeem.”
Ventilatiesysteem
De prefab elementen bij Moderna zijn voorzien van een ventilatiesysteem en hebben een hoge isolatiewaarde. “Lichtstraten zijn toch thermische gaten in het dak. Ze worden dan ook steeds vaker weggelaten in grote industriële gebouwen. Maar je hebt toch daglicht nodig. Wij hebben gekeken hoe we een goede isolatiewaarde kunnen combineren met ventilatie. De prefab slimme lichtstraat bestaat daarvoor uit een dubbele constructie, met een onderschaal en een bovenschaal. Die twee zijn met elkaar in evenwicht en zijn daardoor met geringe kracht gelijktijdig te openen. De onderste schaal gaat daarbij naar onderen, de bovenste naar boven. Het ventilatiedebiet is veel groter dan bij een normaal ventilatieluik. In gesloten toestand zorgt de dubbele schaal voor een hoge isolatiewaarde.”
“We kunnen één van de schalen ook iets zwaarder maken, afhankelijk van de eisen. Bij Moderna moeten de luiken dicht gaan bij brand. Als je de bovenste iets zwaarder maakt dan de onderste, gaat die vanzelf dicht bij stroomuitval. Als je ze wilt gebruiken voor rookwarmteafvoer, maak je juist de onderste schaal zwaarder.” De prefab slimme (ver)lichtstraat is desgewenst ook nog te combineren met zonwering, in de vorm van vaste lamellen op de buitenzijde. De stand daarvan wordt vooraf afgestemd op de zoninval.
Afbeelding: In totaal werden bij Moderna in Hardenberg veertien prefab lichtstraten geplaatst.
Reflecterende coating
Voor de integratie van verlichting in de prefab slimme (ver)lichtstraat brengt wordt kunstlicht aangebracht onder delen van de onderste schaal. Deze armaturen zijn uiteraard voorzien van daglichtsensoren, zodat de hoeveelheid licht op de werkvloer altijd gelijk blijft. Daarbij maakt Hakvoort in de lichtstraat op deze plek gebruik van transparante kunststof elementen met een reflecterende coating. “Die reflecterende coating is bedoeld als zonwering. Maar wij draaien de plaat om en gebruiken die voor het reflecteren van het kunstlicht dat we er onder hangen. Daardoor krijg je niet alleen direct licht, maar ook indirect licht. Dat is belangrijk voor de lichtbeleving.”
Liefst wil Hakvoort dan ook nog het thema ‘energie’ uitwerken in de lichtstraten. “We kunnen transparante PV-panelen aanbrengen op de ventilerende bovenschaal, maar we werken ook aan PV op de zonweringslamellen.” Daarmee kan de ‘prefab (ver)lichtstraat’ dus zo slim worden als de klant dat wil, maar kan deze ook worden gereduceerd tot een bijna standaard lichtstraat met vooral de voordelen van prefab in het bouwproces.
