Artikelen

Bij ruim een derde van de Nederlanders is het in de woning niet goed gesteld met het binnenklimaat. In deze huizen is sprake van schimmel, vocht, een gebrek aan zonlicht, geluidsoverlast of te lage temperaturen in de winter. Deze binnenklimaatomstandigheden hebben negatieve gevolgen voor de gezondheid en het welzijn van mensen. Dat blijkt uit de Healthy Home Barometer 2022, een jaarlijks onderzoek naar de relatie tussen het leefklimaat in gebouwen en huizen en de gezondheid van mensen. Sinds begin 2020 hebben we te maken met het coronavirus. De lockdowns die hierop volgden, dwongen miljoenen Nederlanders om thuis te blijven. Huizen dienden niet langer alleen als leefruimten, maar werden nu ook gebruikt als kantoor en klaslokaal. Voor sommigen pakte het verplicht thuiszitten goed uit, zij genoten van hun huis, de vrijheid en flexibiliteit, en waren productiever dan ooit. Maar voor mensen in vochtige, donkere, koude of gehorige huizen vormde het thuis moeten blijven een grote uitdaging in een toch al spannende en stressvolle periode. De pandemie heeft de ongelijkheid in huisvesting en het belang van goede huisvesting voor iedereen pijnlijk duidelijk gemaakt.  Het Nederlandse binnenklimaat Het onderzoek toont aan dat miljoenen Nederlanders (37%) dagelijks blootgesteld worden aan één of meerdere van de binnenklimaatrisico’s: lawaai, vocht en schimmel, kou en gebrek aan daglicht. Ruim een kwart van de Nederlanders (27%) heeft te maken met geluidsoverlast van buren of de straat. Dit kan leiden tot gezondheidsproblemen, zoals maag-, darm- en slaapproblemen. Vijftien procent leeft in een woning waar sprake is van lekkages, vochtige muren en daken of rotte kozijnen en vloeren, wat astma en andere ademhalingsproblemen tot gevolg kan hebben. Eén op de tien Nederlanders (11%) met een laag inkomen is niet in staat om het huis voldoende te verwarmen. Te lage leeftemperaturen kunnen leiden tot hart- en vaatziekten en ademhalingsaandoeningen. Tot slot geeft 3% van de Nederlanders aan dat zij hun huis te donker vinden, wat het risico op depressie en slaapproblemen vergroot. De gezondheidsrisico’s nemen toe naarmate mensen aan meer binnenklimaatrisico’s blootgesteld worden en mensen die leven in een woning met alle vier de risico’s hebben vier keer zo’n grote kans op een slechte gezondheid. Ventileren tegen ziekteverwekkers Dat een goed binnenklimaat door middel van regelmatig ventileren een positief effect heeft op de gezondheid is ook gebleken uit onderzoek naar het coronavirus. Het virus wordt verspreid door kleine druppeltjes (aerosolen) en het risico op verspreiding neemt toe in niet-geventileerde ruimten. Natuurlijke ventilatie, door het openen van ramen en deuren, verkleint de kans op besmetting doordat eventueel aanwezige ziekteverwekkers in de lucht verdreven worden. Ook de Wereldgezondheidsorganisatie en andere landelijke gezondheidsinstanties adviseren om ruimten regelmatig te luchten door middel van natuurlijke of mechanische ventilatie. Noodzaak voor renovatie woningen Naast directe baten voor de gezondheid, leidt het verminderen van binnenklimaatrisico’s in Nederland ook tot grote economische voordelen. Zo blijkt dat de vermindering van blootstelling aan vocht of schimmel en een gebrek aan daglicht in woongebouwen maar liefst 2,8 miljard euro oplevert tot 2050 als gevolg van verbeterde gezondheid en productiviteit. Daarnaast levert het 2 miljard euro op aan directe besparingen op zorgkosten. Beter geventileerde scholen leveren 5,2 miljard euro tot 2050 op als gevolg van productiviteitsverbeteringen. Voor beter geventileerde kantoren komt dit neer op 7,9 miljard euro. Investering in binnenklimaat levert economisch voordeel op Bovenstaande cijfers laten zien dat investeren in een gezond binnenklimaat niet alleen een investering in de gezondheid van de Nederlandse bevolking betekent, maar ook in de Nederlandse economie. Hiermee wordt de noodzaak voor renovatie onderstreept. Door bestaande gebouwen te renoveren en hiermee het binnenklimaat te verbeteren, kunnen voordelen op het gebied van gezondheid en welzijn en verhoogde productiviteitsniveaus worden behaald. Daarnaast zal het leiden tot energiebesparing en een vermindering van de klimaatimpact en levert het economische voordelen op. Het onderzoek in kader van de Healthy Home Barometer 2022 is uitgevoerd in opdracht van Velux. Bij de hoofdafbeelding: Veel Nederlanders hebben in hun woning te kampen met vocht en schimmel (Foto: Pexels)

Fabrikanten en leveranciers van warmtepompsystemen hadden tijdens de 25ste editie van de VSK installatiebeurs in de Jaarbeurs in Utrecht geen gebrek aan publiek. De stands werden doorlopend druk bezocht. Bij een aantal was het op dagen zelfs dringen geblazen. Toeval of niet, bij de start van VSK kondigde het kabinet aan dat per 2026 minstens een hybride warmtepomp verplicht wordt bij vervanging van de oude cv-installatie. Of de aankondiging echt voor extra toeloop zorgde is moeilijk te zeggen. Opvallend wel, volgens een aantal fabrikanten, was dat ook veel particulieren zich tijdens de beurs voor vakprofessionals lieten informeren over een duurzaam alternatief voor de ouderwetse cv-installatie. De alsmaar stijgende gasprijzen zorgen er al een tijdje voor dat warmtepompsystemen steeds meer in trek raken. Fabrikanten zeggen uiteraard positief gestemd te zijn over het kabinetsbesluit omdat de energietransitie nu nóg meer in een stroomversnelling raakt. Dat de hybride warmtepomp straks de ondergrens is bij vervanging van een cv-installatie, en we dus nog niet helemaal van het gas af hoeven, maakt dat de plannen volgens hen haalbaar zijn. Toch zien zij ook nog stevige uitdagingen. Die liggen met name in de toelevering van onderdelen en componenten die nodig zijn voor de productie van warmtepompen. Maar ook de zorgen over het tekort aan geschoolde vaklui voor de installatie van warmtepompen worden gedeeld. Voor wat dit laatste betreft zal de branche en vooral ook het kabinet daadkrachtig moeten acteren. Bij de afbeeldingen: Warmtepompen trokken veel aandacht tijdens de 2022 editie van de VSK installatiebeurs Hybride warmtepomp de standaard Het kabinet heeft dus aangekondigd dat vanaf 2026 een hybride warmtepomp de standaard wordt voor het verwarmen van woningen en andere gebouwen. Wat betekent dit en hoe werkt het? Hieronder nog een kort overzicht. 1. Hoe werkt een hybride warmtepomp? Met een hybride waterpomp is een woning te verwarmen. Een hybride warmtepomp onttrekt warmte aan de buitenlucht. Hiervoor is een buitenunit nodig die werkt op elektriciteit. De cv-ketel stookt bij als het buiten te koud is voor de warmtepomp. Met een hybride warmtepomp kan tot 60 procent worden bespaard op het gasverbruik. Een hybride warmtepomp werkt met een lagere temperatuur dan een cv-ketel: hoe beter een woning is geïsoleerd, hoe beter het systeem werkt.    2. Zijn gewone cv-ketels straks verboden? Nee, want een hybride warmtepompsysteem wordt ondersteund door een cv-ketel. Er zijn bovendien ook woningen die gewoonweg niet geschikt zijn voor een hybride warmtepomp. Een huis kan bijvoorbeeld onvoldoende geïsoleerd zijn om een hybride warmtepomp efficiënt te laten draaien. Ook kan het zijn dat er te weinig of geen ruimte is om een hybride warmtepomp te installeren. Denk hierbij aan flats en appartementencomplexen. Is er ook geen warmtenet of ander duurzaam alternatief voorhanden, dan blijft de cv-ketel als primaire warmtebron fungeren. Er komen dus uitzonderingen voor woningen die niet geschikt zijn. 3. Wat kost een hybride warmtepomp? De kosten voor een hybride warmtepomp liggen ruwweg tussen 4.500 en 7.000 euro. Dit is inclusief installatie. Er is vanuit de overheid subsidie beschikbaar voor de aanschaf van een hybride warmtepomp. Gemiddeld is 30 procent van de aanschafkosten terug te krijgen. In vergelijking tot een gewone cv-ketel is de aanschafwaarde hoog, maar door de torenhoge gasprijzen wordt een investering in een hybride warmtepomp steeds aantrekkelijker. Het kan overigens wel even duren voordat ja na bestelling het toestel in huis hebt. De levertijden, uitzonderingen daargelaten, kunnen oplopen tot een halfjaar of meer.

Bavon de Vor ontwikkelt woningen voor klanten door heel Nederland. Een paar jaar geleden besloot de projectontwikkelaar dat hij ook wel eens een woning voor zichzelf wilde ontwikkelen en bouwen. In zijn hele huis installeerde Bavon het Artiteq Shadowline Drywall ophangsysteem. Dat was véél meer dan enkel een functionele oplossing, maar vooral een weloverwogen esthetische keuze. Een houten huis midden in het bos De prachtige vrijstaande woning van Bavon staat midden in het bos, in de buurt van Hilversum. “Ons huis is een houten bungalow met een lang pannendak en zinken goten,” vertelt Bavon. “Houtskeletbouw is in Nederland eigenlijk helemaal niet zo gebruikelijk, in landen als Noorwegen en Zweden zie je het veel vaker.” Van buiten heeft het huis dus een traditioneel Scandinavische uitstraling, perfect passend in het bos. Maar van binnen is het design hypermodern. Bavon: “Het interieur van ons huis is visueel super strak. We kozen bijvoorbeeld voor een betonnen vloer en hebben alle plinten en scharnieren voor de deuren verborgen in de muren.” “Overal waar je bent in huis ben je daarnaast in contact met de buitenwereld door de grote raampartijen. Ik vond het belangrijk om de natuur onderdeel te maken van het design. Ik wilde de plek waar het huis staat, maar ook de veranderende seizoenen, het veranderende licht en kleurenpalet meenemen in ons interieurontwerp.” Bavon heeft zijn huis fysiek zelf gebouwd, en ook het Artiteq Shadowline Drywall Inbouwsysteem zelfstandig geïnstalleerd in samenwerking met de stucadoor. Bavon: “Het systeem is niet complex, het wijst zichzelf uit. Het had wel wat voorwerk nodig van de stucadoor, maar dat is allemaal goed gegaan. Ook de stucadoor was erg te spreken over het resultaat.” Functioneel en flexibel Bavon heeft het ophangsysteem in zijn complete woning doorgevoerd. “Het mooie aan dit systeem is dat je het functionele combineert met het esthetische. We hebben het consequent in de hele woning geplaatst. Ook op het toilet, de badkamer en in de keuken bijvoorbeeld. Dat geeft ons volledige flexibiliteit. Bovendien voorkomt dit systeem de bekende scheurvorming waar je bij een aangezette, gestucte hoek tussen plafond en muur vaak last van hebt.” Als het gaat over gebruiksgemak, is Bavon ook zeer tevreden. “Ik ben uitermate blij met het systeem. Het is niet alleen geschikt voor de klassieke grote schilderijen, maar ook bijvoorbeeld voor foto’s en andere wanddecoratie. Je kunt op hele kleine hoekjes, plekjes en in nisjes supersnel iets ophangen. Als dat railtje er toch is, hang je veel sneller iets op dan wanneer je spijkers zou moeten slaan. En dat maakt het nóg leuker.” Flexibele plattegrond Dat was één van de redenen waarom Bavon voor een flexibele plattegrond koos. “Ik wil de mogelijkheid hebben om te kunnen schuiven met meubels. Ik wil bijvoorbeeld de eethoek en de zithoek kunnen verplaatsen als de seizoenen veranderen, zodat we kunnen zitten waar het licht het mooist is en de temperatuur het meest aangenaam.” En bij een flexibele plattegrond hoort een flexibel wandsysteem, vond Bavon. Hij koos voor het Artiteq Shadowline Drywall Inbouwsysteem. “Dit systeem is volledig geïntegreerd in de muren. Je kunt het alleen toepassen als je nieuwe wanden en plafonds maakt, maar het resultaat is echt extreem strak. Het valt helemaal weg. Het enige wat je ziet, is die mooie schaduwlijn waar de rails zit.” Je eigen huis ontwerpen en bouwen “Als je een compleet nieuw huis gaat ontwerpen en bouwen, heb je de mogelijkheid om na te denken over zaken als plinten, verwarming, lichtsystemen én ophangsystemen,” vertelt Bavon. “Wij hadden de mogelijkheid om het in één keer helemaal goed te doen: tijdloos en volledig weggewerkt. En ik ben heel blij dat we dat ook gedaan hebben.” Een strakke en rijke uitstraling Ook esthetisch gezien geeft het ophangsysteem je veel mogelijkheden, weet Bavon te vertellen: “Het zorgt voor een hele mooie overgang tussen wand en plafond. Door de schaduwlijn die ontstaat, krijg je een hele strakke en rijke uitstraling. Het plafond en de wand komen een beetje los van elkaar. Daardoor kun je bijvoorbeeld met kleur een heel mooi contrast creëren tussen muur en plafond.” Een stukje binnenhuisarchitectuur Bavon raadt het systeem van harte aan aan mensen die een eigen huis gaan bouwen of hun huis drastisch gaan verbouwen: “Relatief kleine dingen in het ontwerp van je huis hebben soms zo’n grote impact. Dit ophangsysteem is daar echt een voorbeeld van. Mensen denken bij de inrichting van hun huis vaak aan een kleurtje op de muur of een mooi vloerkleed. En bij een ophangsysteem denken ze vooral aan de functionaliteit.” “Maar het is zoveel meer dan dat. Dit is echt een stukje binnenhuisarchitectuur. Een mooi geïntegreerd schilderij-ophangsysteem verandert je huis op een esthetisch niveau. Het effect is prachtig. De foto’s van ons huis spreken natuurlijk voor zich, maar in het echt weet je niet wat je ziet. Het schaduwrandje doet zoveel! Ik ben echt razend enthousiast.”

Het zou goed zijn om de bouw in Nederland in een sneller tempo circulair te maken. De bestaande bouw zit vol bruikbare grondstoffen die nog een keer zijn te gebruiken. “Dit maakt ons land op de langere termijn minder afhankelijk van grondstoffen uit andere landen”, dat zegt Thijs Huijsmans, adviseur Circulair Bouwen van bouwconcern Heijmans.  Volgens hem zijn er verschillende strategieën om dat te bewerkstelligen. De snel stijgende bouwkosten en tekorten aan materialen remmen de woningbouw in Nederland af. Er zijn zelfs al projecten stilgelegd. Deze ontwikkeling is verontrustend, omdat Nederland juist voor een enorme woningbouwopgave staat. Ook de  huidige geopolitieke situatie toont aan dat de toeleverketens van bouwmaterialen enorm complex zijn. Materialen als beton, staal en aluminium zijn steeds lastiger verkrijgbaar. ,,En als maatschappij zijn we gewend geraakt aan een bepaalde kwaliteit van bouwwerken, waardoor we voorlopig nog veel behoefte hebben aan deze materialen”, weet Huijsmans. Bouw kan vaak efficiënter Er zijn volgens hem verschillende strategieën hoe hiermee om te gaan. ,,Materiaal dat weer vrijkomt kan lokaal hergebruikt worden, in plaats van af te schepen naar bijvoorbeeld Azië. Anderzijds kan er ook gekeken naar hernieuwbare grondstoffen zoals hout, een prima bouwmateriaal.” Materialen kunnen vaak een stuk efficiënter ingezet worden. Vaak is het niet eens nodig om heel veel te gebruiken. Er zijn steeds meer nieuwe technologieën en software beschikbaar, maar het bouwen gebeurt vaak op eenzelfde manier als vroeger. “En daar mag best kritischer naar gekeken worden.” Afbeelding: Gebouwen kunnen volgens Thijs Huijsmans de mijnen zijn van de toekomst. Bij sloop kunnen namelijk nog veel herbruikbare grondstoffen worden ‘gedolven’. (Foto: Pexels) ‘Gebouwen zijn mijnen van de toekomst’ Huijsmans pleit voor een cultuuromslag: “Het idee heerst dat het beter is om met nieuwe grondstoffen te werken. Deze mentaliteit moet van tafel. Als een producent kan aantonen dat hergebruikte of hernieuwbare materialen voldoen aan alle kwaliteitseisen, dan zegt dat genoeg.” De adviseur Circulair Bouwen verwacht dat de kijk op bouw uiteindelijk wel zal veranderen. ,,Gebouwen worden de mijnen van de toekomst, waar we grondstoffen uit putten. Het is als een bouwwerk van Lego, iedere steen met een eigen waarde en opnieuw te gebruiken voor weer iets anders”, besluit hij. Bij de hoofdafbeelding: Voor nieuwbouw beginnen de snel stijgende bouw problematisch te worden. (Foto: Pexels)

Deur- en raambeslagfabrikant MACO heeft een nieuwe -en naar eigen zeggen unieke-  oppervlaktetechniek ontwikkeld voor zijn beslag  voor toeppassing in ‘extreme’ omgevingen: Tricoat-Evo. Beslag dat deze oppervlaktebehandeling heeft ondergaan is zeer bestand tegen corrosie en  de meest uiteenlopende milieu-invloeden en klimatologische omstandigheden dus ook in gebouwen en in huizen in de buurt van de kust of regio's met een hoge verontreinigingsgraad. ‘Tricoat-Evo drie keer sterker dan staal’ Tricoat-Evo is een premium oppervlaktebehandeling die vier lagen op het beslag aanbrengt, waaronder een duplexlaag met 500 tot 600 HV volgens Vickers. Het biedt een uitstekende bescherming op wrijvingspunten. Tricoat-Evo is volgens MACO drie keer sterker dan staal en heeft een extreem hoge slijtvastheid. Het meerlagensysteem voorkomt ook het doorroesten en beschermt vooral beslag in gebieden waar sprake is van extreme omstandigheden. Dankzij de geringe laagdikte en het nieuwe zelfsmerende effect loopt het beslag bovendien soepeler dan voorheen. Tricoat-Evo heeft een hoogwaardige uiterlijk van roestvast staal en dat brengt nieuwe ontwerpmogelijkheden met zich mee voor fabrikanten. Oppervlaktetechiek met ‘MACO-Evo-Effect' Tricoat-Evo heeft een zelfhelende werking, net als de menselijke huid. Maco noemt dat het ‘MACO-Evo-Effect’. MACO heeft deze intelligentie overgebracht op de beschermende oppervlaktelaag van zijn producten: dankzij een tribologische verzegeling met nanocapsules. Daarbij fungeren nanocapsules als reservoir voor smeermiddelen en corrosie remmende beschermende stoffen. Als de oppervlaktelaag beschadigd wordt, ontsnappen deze stoffen en worden de krassen weer opgevuld. "Deze bescherming is uniek in de industrie en exclusief verkrijgbaar bij MACO," zegt Michael Weigand, Managing Director Sales & Marketing. Duurzaam productieproces MACO levert de, in huis geproduceerde, oppervlaktecoating voor het hele MACO productengamma. De innovatieve oppervlaktebehandeling voldoet niet alleen aan de productkwaliteit, maar ook aan de nieuwste wettelijke eisen op het gebied van milieubescherming en duurzaamheid: het proces wordt gekenmerkt door lage baktemperaturen en dus lagere energiebehoeften. De milieuvriendelijke afvalwaterbehandeling, waarbij 97 procent van het geproduceerde afvalwater kan worden teruggevoerd in het productieproces, alsmede de vermindering met ongeveer 50 procent van het dunne slib dat wordt geproduceerd en moet worden verwijderd, zijn volgens Weigand het bewijs van de eis om een zo ecologisch mogelijke oppervlaktetechnologie te ontwikkelen. Bij de hoofdafbeelding: Als de oppervlaktelaag beschadigd wordt, ontsnappen beschermende stoffen uit de nanocapsules en worden krassen weer opgevuld.

Het kabinet heeft aangekondigd dat vanaf 2026 hybride warmtepompen de standaard worden voor het verwarmen van woningen. Dat betekent dat bij vervanging van de cv-installaties mensen dan moeten overstappen op een duurzamer alternatief. In veel gevallen is dit een hybride warmtepomp, maar ook alternatieven zoals de volledig elektrische warmtepomp of een aansluiting op een warmtenet zijn mogelijk. Het kabinet wil met de aankondiging leveranciers, installateurs en woning- en gebouweigenaren duidelijkheid bieden en wijzigt hiervoor ook het bouwbesluit. Een hybride warmtepomp is een combinatie van een warmtepomp en een gasgestookte cv-ketel. Doordat de cv-ketel op koude dagen bijspringt is de hybride warmtepomp voor veel woningen geschikt, en kan zowel op korte als lange termijn bijdragen aan de verduurzaming van gebouwen. Dit leidt tot gemiddeld 60% besparing op het aardgasverbruik. In goed geïsoleerde woningen kan ook direct worden overgestapt naar een volledig elektrische warmtepomp. In een deel van Nederland is of komt op termijn een warmtenet beschikbaar, ook dat is een duurzame manier om de woning te verwarmen. Uitzondering voor ongeschikte woningen Voor woningen die niet geschikt zijn voor een warmtepomp, of op korte termijn op een ander alternatief voor aardgas worden aangesloten (bijvoorbeeld een warmtenet), is er een uitzonderingsmogelijkheid. Om de ontwikkeling van de techniek te ondersteunen, biedt het rijk subsidie op de aanschaf van een (hybride) warmtepomp. Deze subsidie is vanaf dit jaar verhoogd naar gemiddeld 30%. Tot en met 2030 heeft het kabinet 150 miljoen euro per jaar gereserveerd om woningeigenaren te blijven ondersteunen bij de aanschaf van een (hybride) warmtepomp. Daarnaast is er financiering via het Nationaal Warmtefonds, met een rentetarief van 0 procent voor lage- en middeninkomens, beschikbaar. Installateurs, fabrikanten en kabinet bundelen krachten De installatiebranche (vertegenwoordigd door Techniek Nederland) en fabrikanten van warmtepompen trekken samen op met het kabinet. Een uitdaging is nog om voldoende warmtepompmonteurs op de been te brengen. Techniek Nederland wil daarom dat iedere regio een opleidingslocatie krijgt waar monteurs zich kunnen laten bijscholen en dat specifieke opleidingen worden ontwikkeld voor zij-instromers. De brancheorganisatie gaat ook monteurs ondersteunen met tools die bijvoorbeeld laten zien welke woningen geschikt zijn voor (hybride) warmtepompen. Woningeigenaren worden geholpen doordat er kwaliteitseisen gesteld gaan worden aan producten, installaties en vakmanschap. Fabrikanten investeren in een forse opschaling van de productie, onder andere door op korte termijn drie extra productielocaties in Nederland te openen. Hoofdafbeelding: Vanaf 2026 moet op z’n minst een hybride waterpomp worden geïnstalleerd als de cv-installatie aan vervanging toe is. (Foto: Remeha).

Aan welke eisen moeten Nederlandse zorginstellingen eigenlijk voldoen om het optimale binnenklimaat te bieden aan cliënten en medewerkers? TNO gaat het onderzoeken middels het programma Expertisecentrum Verduurzaming Zorg (EVZ). Op dit moment zijn er geen richtlijnen voor binnenklimaat in de langdurige zorg. Dit kan best lastig zijn voor zorginstellingen en zorgvastgoed eigenaren, maar ook voor aannemers en installateurs bij verduurzaming, renovatie of nieuwbouw van huisvesting voor de langdurige zorg. Als tussen partijen niet duidelijk is wat er aan kwaliteit gewenst is, kan dit achteraf discussie geven. Het hebben van richtlijnen draagt bij om beter te kunnen sturen op het binnenklimaat en dus het comfort. Binnenklimaat ruimtes langdurige zorg onder de loep Het onderzoek richt zich op het binnenklimaat van ruimtes voor langdurige zorg. Het doel is om uiteindelijk een richtlijn op te stellen met betrekking tot onder andere temperatuur, luchtvochtigheid, hoeveelheid fijnstof en ventilatie. Dit kan gebruikt worden bij afspraken tussen opdrachtgever en opdrachtnemer in bestekken, controles en/of bij klachten. In de eerste fase van het onderzoek voert TNO samen met de TU Delft, TU/e en de Hogeschool Utrecht een literatuuronderzoek uit naar de bewijslast voor eisen aan het binnenklimaat in de langdurige zorg. Op basis van deze literatuurstudie wordt in de tweede fase een leidraad opgesteld op basis waarvan eisen aan het binnenklimaat in zorgvoorzieningen kunnen worden gesteld. Stakeholders worden hierbij betrokken via een klankbordgroep. Door deze aanpak zijn de gestelde eisen “evidence based”. Eind 2022 moet er een leidraad zijn Naar verwachting zijn de eerste resultaten van de inleidende fase van het onderzoek in de zomer bekend. Daarna volgt voor het einde van 2022 een leidraad, op basis waarvan Stichting Binnenklimaattechniek een Programma van Eisen (PvE) voor de doelgroep langdurige zorg op zal stellen. Dit PvE kan dan door partijen kosteloos worden gebuikt om daarmee invulling te geven aan de kwaliteit van het comfort. Het project wordt inhoudelijk en financieel ondersteund door Woonzorg Nederland, Binnenklimaat Nederland en kennisplatform voor de installatietechniek TVVL.

De gehele bouwketen kampt met steeds meer uitdagingen die van invloed zijn op de bedrijfsvoering en het rendement van bouwend Nederland. Om hierin te ondersteunen hebben Gyproc en Saint-Gobain Solutions onlangs de krachten gebundeld en duurzame prefab maatwerkpakketen voor de afbouw ontwikkeld. Deze pakketten zijn in vijf niveaus beschikbaar. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om Gyproc gipsplaten voor één ruimte in een compleet pakket geleverd te krijgen met daarbij verschillende opties. Dit varieert van gipsplaten gezaagd op de benodigde lengtes, gestapeld naar de gewenste montagevolgorde tot gipsplaten voorzien van sparingen én gezaagd op de juiste breedtes. “De bouw  heeft te maken met personeelstekorten, toenemende logistieke uitdagingen en strengere wetgeving en eisen met betrekking tot kwalitatief en duurzaam bouwen. Dat is allemaal van grote invloed op de bedrijfsvoering van aannemers. Met onze maatwerkpakketten lossen we een groot deel van deze problemen op voor alle betrokken partijen”, zegt Thomas Stuart, sales director van Saint-Gobain Gyproc. Maatwerkpakketten, hoe werkt het? Simon Scheepens, business unit manager van Interior Solutions, licht toe: “Om te beginnen kijken we samen met de aannemer en de partner in afwerking naar de gewenste prestaties voor een ruimte en adviseren in de toe te passen systemen.” Doordat alle systemen vooraf in BIM worden ingetekend, is een maatvaste uitvoering van alle systemen gewaarborgd en worden faalkosten voorkomen. Alle platen worden in de fabriek zo efficiënt mogelijk op maat gesneden en verpakt als pakket voor één ruimte. Hiermee gaat de bouwproductiviteit omhoog, wordt snijafval verminderd en is de werkplek vrij van stof. De maatwerkpakketten worden op het gewenste moment geleverd op de bouwplaats. Scheepens: “De productiviteit verhogen is een van de belangrijkste doelen van dit nieuwe concept.” Toegepast bij hotel in Amsterdam De maatwerkpakketten zijn inmiddels al een aantal keer toegepast. Een voorbeeld is de bouw van het 288 kamers tellende Hotel Amstelkwartier in Amsterdam. Per afzonderlijke hotelkamer werd één maatwerkpakket met alle benodigde bouwmaterialen samengesteld. De pakketten zijn op vooraf bepaalde tijdstippen op de juiste verdieping en in de exacte hotelkamer geleverd. De vaklui konden de pakketten per hotelkamer stapsgewijs afwerken om zo tot de afgesproken quota per dag te komen. Bij de afbeelding: Doordat alle systemen vooraf in BIM worden ingetekend, is een maatvaste uitvoering van alle systemen gewaarborgd en worden faalkosten voorkomen.

Fluke, producent van professionele elektronische test- en meetinstrumenten en software, heeft zijn nieuwe Europese hoofdkantoor geopend op de industriële Brainport Campus in Eindhoven. Onderdeel van deze locatie is ook een 400 vierkanten meter tellend ‘customer experience centre’ waar (potentiële) klanten kennis maken met het gereedschap van Fluke en dit zelf ook uit kunnen proberen.  Eric van Riet, ondersteunings- en trainingsmanager bij Fluke:  “Wat we willen is dat klanten onze instrumenten kunnen ervaren in een omgeving die zo dicht mogelijk de realiteit benadert. Om te laten zien waar en hoe onze producten worden toegepast en welke trainingsmogelijkheden wij kunnen bieden.” De individuele omgevingen waarin elk van Fluke’s instrumenten worden toegepast, zijn opnieuw onder de loep genomen in het hart van het gebouw. Van geminiaturiseerde elektrische onderstations tot kleine productie-eilanden; voor elk is een specifieke meetopstelling opgezet.  Optimaal gebruik maken van de producten ,,De beste manier om training aan te bieden is in een praktische omgeving zoals dit. Dit werkt prima en onze klanten zijn erg tevreden over de ervaringen die ze hier opdoen”, weet Van Riet. Het centrum is ontwikkeld vanuit de gedacht om klanten te helpen om optimaal gebruik te maken van de producten van Fluke en hen een goede trainingsomgeving te bieden. Verschillende praktijksituaties De ‘omgevingen’ in het belevingscentrum bestaan uit een kleine geautomatiseerde productie-eenheid, een industrieel eiland met een door een motor aangedreven pomp die water onder een bepaalde druk rondpompt, een traditioneel datacentrum, alsook een uitstapje naar ‘digital ceiling’ networking. Er is een geminiaturiseerd hoogspannings onderstation, compleet met ingewikkelde 3D geprinte schaalmodellen en een Tesla-spoel. Verder is er een elektrische werkplaats die wordt gevoed door een zonnepaneel, met een kijkje naar een snelweg en een laadsysteem voor elektrische auto’s. Elk instrument van Fluke kan nu dus worden gedemonstreerd in de omgeving waarvoor het specifiek werd ontwikkeld. Bij de hoofdafbeelding: Een testopstelling in het belevingscentrum van Fluke in het Europese hoofdkantoor op de industriële Brainport Campus.

Bij onderhouds- en asfalt herstelwerkzaamheden aan de snelweg A35 is voor het eerst een volledig elektrisch aangedreven asfaltspreidmachine gebruikt. De afwerkmachine werd ingezet door BAM Infra Nederland dat hiermee een impuls wil geven aan het emissieloos bouwen in Nederland. De elektrische asfaltspreidmachine zorgt voor een besparing van zo’n 150 liter diesel per draaidag van acht uur. Dit komt neer op een reductie van ruim 93.000 kilogram CO2 en 115.000 gram stikstofoxide op jaarbasis. Naast de emissievoordelen produceert deze elektrische asfaltspreidmachine ook fors minder geluid dan conventionele op diesel werkende machines.  Klimaatneutraal in 2030 Het werk aan de A35 is door aannemer BAM uitgevoerd in opdracht van Rijkswaterstaat. Dik de Weger, programmamanager Emissieloos Materieel bij Rijkswaterstaat: ‘’De eerste inzet van een elektrische asfaltspreidmachine is een mooie mijlpaal. Emissieloos werken komt zo weer een stap dichterbij en daarmee ook onze ambitie om in 2030 klimaatneutraal en circulair te werken én bovendien de uitstoot van fijnstof en stikstof terug te dringen.” In opdracht van BAM hebben Wirtgen en New Electric een asfaltspreidmachine omgebouwd naar een elektrische variant, bestaande uit een vaste batterij van 270 kWh en twee slim geschakelde elektromotoren. “We moeten minder stikstof en CO2 uitstoten en dus emissieloos gaan werken. Een investering in een elektrische asfaltspreidmachine is een van de stappen die wij zetten”, zegt Fred-Jan Moll, regiodirecteur bij BAM Infra Nederland. Volledig emissieloze asfaltset BAM kijkt continu naar mogelijkheden voor minder impact op het milieu en de leefomgeving. Volgens Moll streeft BAM ernaar om nog in 2022 de eerste volledig emissieloze asfaltset (elektrische wals, elektrische asfaltspreidmachine, elektrische tandemwals, elektrische kleine wals, hybride kleefauto en elektrische keet) op de weg te hebben staan. Bekijk ook onderstaande video:

Woningen en utiliteitsgebouwen moeten vanzelfsprekend brandveilig zijn. Zodra rook en vuur zich vanaf de brandhaard verspreiden vormt dit voor mensen ook op andere plekken in het gebouw een bedreiging. De veiligheid van aanwezigen is grotendeels afhankelijk van hoe een gebouw reageert tijdens brand, inclusief het wel of niet vrijkomen en de verspreiding van dikke giftige rook. Er zijn bij wet veel regels vastgelegd die aannemers in acht moeten nemen tijdens het bouwen van werk-, leef- en andere binnenomgevingen die brandveilig moeten zijn. Gebruikers van gebouwen moeten voldoende tijd hebben om zonder obstakels te kunnen vluchten. Er zijn drie factoren die invloed hebben op de brandveiligheid van een gebouw: Sterkte van de constructie Brandbaarheid van materialen Weerstand van brandwerende laag tegen vuur en rook Vuur heeft zuurstof nodig om te kunnen blijven branden. Vuur verspreidt zich dan ook door iedere opening die het tegenkomt. Een belangrijk aandachtspunt tijdens de bouw zijn dan ook de buis- en kabeldoorvoeren door brandwerend muren en plafonds die het gebouw compartimenteren. Vuur en rook mogen zich niet door de buis- en kabeldoorvoeren kunnen verspreiden. Doorvoeren moeten daarom op een juiste manier worden afgedicht; met een brandwerend productsysteem dat officieel is getest en is goedgekeurd voor de situatie. Dit is de enige manier waarop aan de wettelijke brandveiligheidseisen kan worden voldaan. Bepaal de situatie Het is echter niet altijd makkelijk om de beste oplossing voor deze ‘passieve brandbescherming’ te vinden. Om buis- en kabeldoorvoeren door een brandwerende barrière op een juiste manier af te dichten, is het belangrijk om de volgende punten te controleren: Doorvoer type constructie: door wand of vloer Dikte van de wand of vloer Vereiste brandwerendheid (tijd) Type materiaal van de buis Buitendiameter van de buis Dikte van de buis Grootte en vorm van de restopening in de constructie Bij geïsoleerde buizen is ook het volgende van belang: Dikte isolatiemateriaal Type isolatiemateriaal De totale buitendiameter (buis + isolatie) Situaties verschillen per gebouw en kunnen zelfs binnen het gebouw nog enorm van elkaar verschillen. Buizen worden onder een hoek geïnstalleerd of lopen naast elkaar door een muur of plafond. Het belangrijkste is het vinden van een gecertificeerde brandveilige oplossing en het volgens de instructies toepassen van deze oplossing. Van standaard tot complexe situaties: Walraven biedt hiervoor verschillende gecertificeerde oplossingen.

Met ‘The Natural Pavilion’ laat een consortium van bijna twintig Nederlandse bedrijven zien dat het mogelijk is om op industriële schaal volledig circulair, biobased en energieneutraal woningen, scholen en kantoren te bouwen. Het Rijkspaviljoen is onderdeel van de Dutch Innovation Experience bij Floriade Expo 2022 in Almere. De bouwsector staat voor een grote uitdaging. Niet alleen is de woningnood hoog, ook zorgen CO2- en stikstofuitstoot in combinatie met aangescherpte wet- en milieuregelgevingen voor grote complexiteit bij projectontwikkeling. Andere maatschappelijke uitdagingen zijn de energietransitie en de toenemende uitsluiting van de middenklasse van de markt voor koopwoningen. Daarbij heeft de branche de ambitie om in 2050 volledig circulair te zijn.  “Maar waarom wachten tot 2050?”, stelt Gerben Kuipers, oprichter van de Noordereng Groep, initiatiefnemer en ontwikkelaar van The Natural Pavilion. “Met het door ons consortium ontwikkelde ‘HoutKern Bouwmethode’ bewijzen we dat we nu al aan de klimaatambities kunnen voldoen. In Almere laten we zien dat er nu al genoeg oplossingen voorhanden zijn voor belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen, waaronder het energie-, grondstoffen- en woningtekort, verduurzaming van de landbouw, herstel van de biodiversiteit, verstedelijking en klimaatadaptatie.”  Voorbeeld van circulair bouwen Het paviljoen is vrijwel geheel opgebouwd uit biobased materialen en letterlijk een opeenstapeling van innovaties. Zo laat het paviljoen de mogelijkheden zien van de toepassing van groen in de woon- en werkomgeving (zelfs bij gestapelde bouw tot 80 meter hoog), nieuwe vormen van regenwateropvang, duurzame funderingsoplossingen, een optimaal gebruik van natuurlijk daglicht, natuurlijke ventilatie en minimaal energiegebruik. Het ontwerp toont de integratie van architectuur, constructies, bouwfysica en duurzaamheidsaspecten en is tot stand gekomen met nieuwe ontwerptechnieken en in een nieuwe manier van samenwerking in de bouw. Het paviljoen is binnen zes maanden ontworpen en gebouwd. Door de combinatie van de modulaire HoutKern Bouwmethode, het geïndustrialiseerde bouwproces en biobased materialisatie moet het Rijkspaviljoen The Natural Pavilion een toonbeeld zijn van circulair bouwen.  Rijkspaviljoen volledig modulair gebouwd Het paviljoen is volledig modulair opgebouwd uit houten balken en kolommen die alleen op de hoeken bij elkaar worden gehouden door gerecyclede stalen knopen. Ook bijna alle andere bouwproducten waarmee The Natural Pavilion is opgebouwd, zijn gemaakt van biobased materialen. Zo zijn de binnenwanden gemaakt van (rest-)materialen uit de land- en tuinbouw: stro, vlas, paprikastengels en een afwerking met houtvezeltextiel.  Het gebouw is natuurinclusief ontworpen en sluit aan bij het Floriade-thema Growing Green Cities. Buiten en tegen de gevel groeien inheemse beplantingen aansluitend op de aanwezige flora en fauna in Flevoland. De beplanting zuivert water en lucht, faciliteert biodiversiteit, houdt hemelwater vast en slaat stikstof en CO2 op.  Na Floriade een nieuwe bestemming Na de Floriade wordt het paviljoen gedemonteerd om vervolgens gedurende drie jaar lang in verschillende Nederlandse natuurgebieden dienst te doen als expositieruimte en filmtheater. Het paviljoen dient daarmee als voorbeeld voor circulair en modulair bouwen. Na 2025 worden delen van het Rijkspaviljoen gebruikt voor de nieuwbouw van de FlevoCampus, het kennisinstituut dat helpt oplossingen te creëren voor stedelijke voedselvraagstukken. Bij de hoofdfoto: Het Rijkspaviljoen is natuurinclusief ontworpen en sluit aan bij het Floriade-thema Growing Green Cities.